Azerbaycan ve Ermenistan Barış Anlaşmasında Uzlaştı

Azerbaycan ve Ermenistan Barış Anlaşmasında Uzlaştı


Azerbaycan ve Ermenistan, Karabağ ihtilafına son verecek tarihi barış anlaşması üzerinde uzlaşmaya vardı. Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov, müzakerelerin tamamlandığını ve anlaşma metninin imzaya hazır olduğunu açıkladı. Ermenistan da anlaşma taslağını kabul ettiğini doğruladı. Taraflar şimdi imza töreni için tarih ve mekan belirlemeye hazırlanıyor.

Mehmet Avşar

Azerbaycan ve Ermenistan, on yıllardır süregelen ihtilaflara son verecek tarihi bir barış anlaşması üzerinde nihai uzlaşmaya vardı. Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov, müzakere sürecinin tamamlandığını ve tarafların anlaşma metninin tüm maddeleri üzerinde mutabakata vardığını açıkladı. Bayramov, Ermenistan’ın daha önce anlaşmazlık konusu olan iki maddeyi Azerbaycan’ın önerileri doğrultusunda kabul ettiğini belirtti.

“Anlaşma İmzaya Hazır”
Bakü’de gazetecilere açıklama yapan Bayramov, “Ermenistan ile barış anlaşması metni üzerindeki müzakere süreci tamamlandı. Ermenistan, anlaşma sağlanamayan iki maddeyle ilgili Azerbaycan’ın tekliflerini kabul etti. Artık barış anlaşması imzaya hazır” dedi. Bayramov ayrıca, anlaşmanın hayata geçirilmesi için Ermenistan’dan anayasal değişiklikler yapmasını beklediklerini söyledi. Azerbaycan, Ermenistan Anayasası’ndaki bağımsızlık bildirgesinde Karabağ üzerinde hak iddia edilmesine itirazını uzun süredir dile getiriyordu.

Ermenistan Dışişleri Bakanlığı da müzakerelerin tamamlandığını ve anlaşma metninin imza aşamasına geldiğini doğruladı. Erivan’dan yapılan açıklamada, “Anlaşmanın imzalanması için tarihlerin ve mekanın belirlenmesi için görüşmelere başlamaya hazırız” denildi. Ancak Ermenistan, Azerbaycan’ın bu önemli duyuruyu ortak değil de tek başına yapmasını eleştirerek diplomatik bir rahatsızlık gösterdi.

Karabağ Savaşı’nın Gölgesinde Gelen Uzlaşma

Azerbaycan ve Ermenistan, Sovyetler Birliği’nin çöküşünden bu yana Karabağ bölgesi için iki büyük savaş yaşamıştı. İlk savaş 1991-1994 yılları arasında gerçekleşmiş ve Ermenistan’ın askeri zaferiyle sonuçlanmıştı. Ancak 2020’deki İkinci Karabağ Savaşı’nda Azerbaycan, kısa sürede önemli kazanımlar elde ederek bölgedeki dengeleri tersine çevirdi. Savaş sonucunda Ermenistan, Rusya’nın arabuluculuğunda imzalanan ateşkes anlaşmasıyla ve Türkiye ‘nin girişimleri sonucunda Karabağ’ın büyük bölümünü Azerbaycan’a bırakmak zorunda kalmıştı.

Son olarak Azerbaycan, Eylül 2024’te düzenlediği 24 saat süren askeri operasyonla Karabağ’ın tamamında kontrolü sağlamıştı. Bu gelişmenin ardından 100 binden fazla Ermeni, bölgeden ayrılmak zorunda kalmıştı. Bu operasyon, Ermenistan içinde siyasi bir krize yol açarken, Başbakan Nikol Paşinyan hükümeti üzerindeki baskıyı artırmıştı.

Zorlu Müzakereler Sonunda Gelen Uzlaşma

İki ülke, barış anlaşması için defalarca masaya oturmuş, ancak tarafların pozisyonları arasındaki büyük farklar nedeniyle müzakereler sık sık çıkmaza girmişti. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Ocak 2025’te yaptığı açıklamada barış anlaşması taslağındaki 17 maddeden 15’inde uzlaşı sağlandığını, ancak iki kritik konuda anlaşmazlığın devam ettiğini söylemişti. Bu maddelerin Azerbaycan’ın teklifleri doğrultusunda kabul edilmesi, Erivan’ın önemli bir geri adımı olarak değerlendiriliyor.

Ermenistan’ın Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü ve Karabağ üzerindeki egemenliğini resmen tanıması, Paşinyan hükümeti için iç politikada ciddi tepkilere yol açabilir. Zira Ermeni muhalefeti, Karabağ’ın Azerbaycan’a bırakılmasını “vatana ihanet” olarak değerlendiriyor. Ancak Paşinyan hükümeti, Ermenistan’ın uzun vadeli güvenliği ve ekonomik kalkınması için Azerbaycan ile kalıcı bir barışın şart olduğunu savunuyor.

Sınır Düzenlemeleri ve Anayasal Değişiklikler

Barış anlaşmasının en önemli maddelerinden biri de sınırların belirlenmesi ve karşılıklı olarak tanınması. Ermenistan geçen yıl, 1990’larda ele geçirdiği sınırdaki dört köyü Azerbaycan’a iade etmişti. Bu adım, Bakü tarafından Ermenistan’ın iyi niyet göstergesi olarak değerlendirilmişti.

Azerbaycan ise Ermenistan’ın bağımsızlık bildirgesindeki Karabağ’la ilgili ifadelerin çıkarılmasını ve anayasal değişiklikler yapılmasını talep ediyor. Bayramov’un “Ermenistan’dan anayasal değişiklikler bekliyoruz” açıklaması, Bakü’nün bu konudaki ısrarını sürdürdüğünü gösteriyor.

Bölgesel ve Küresel Yansımalar

Uzlaşma, sadece Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki ilişkilerde değil, Kafkasya’nın genelinde de önemli etkiler yaratabilir. Türkiye ve Rusya’nın bu süreçteki rolleri dikkat çekici olacak. Türkiye, Azerbaycan’ın en güçlü müttefiki olarak Bakü’nün Karabağ zaferine açık destek vermişti. Rusya ise 2020’deki ateşkesin garantörü olmasına rağmen, son dönemde bölgedeki etkisini kaybetmişti.

Batılı ülkeler ise barış anlaşmasını Kafkasya’da istikrarın sağlanması için kritik bir adım olarak değerlendiriyor. Avrupa Birliği, Ermenistan ile yakın ekonomik ve siyasi ilişkiler kurmaya çalışırken, ABD de barış sürecine destek verdiğini açıklamıştı.

İmza Töreni Olacak?

Anlaşmanın imza töreninin nerede gerçekleşeceği ise şimdilik belirsizliğini koruyor. Diplomatik kaynaklar, Moskova, Brüksel veya Cenevre’nin potansiyel imza merkezi olabileceğini belirtiyor. İmza töreninin yeri, uluslararası arenada hangi gücün barış sürecinde etkili olduğunun da bir göstergesi olacak.

Barış anlaşmasının imzalanması, Kafkasya’da kalıcı barış ve istikrar için yeni bir dönemin başlangıcı olabilir. Ancak taraflar arasındaki güven sorununun tamamen çözülmesi ve anlaşmanın sahada uygulanması, sürecin geleceği açısından belirleyici olacak.