İl dışımdaki esnaflar ta oralarda kalkıp Ardahan ‘da niye mağaza açarlar diye hep dikkatimi çekmiştir. Bende gitim onlarda numunelik bir tişört aldım. 100 tl verdim, indirim yok dedi. Aynı marka aynısını İstanbul da daha da lüks bir mağazada 35 tl. ye aldım. Bu da benim araştırmacı gazetecilik deneyimlerimden biri olarak tarihe not düştü.
Hanımlar ve beyler yapmayın- etmeyin bu haramilere kendinizi sömürtmeyin eski elbiselerinizi yama yapıp giyin ama bunların değirmenine su taşımayın. Zamları bahane edip ocağımıza incir ağacı dikiyorlar. Benden söylemesi. Ben çocuk iken çok yamalı pantolon giydim hem de gururla. Deyişen hiçbir şey yok. Değişen tek şey çılgınca tüketim anlayışımız.
Sadece bununla bitse iyi, İstanbul’dan Bursa’ya seyyahat ediyorum yol boyu sıra sıra seralar, çok düzenli ve bakımlı beli ki hatırı sayılır bir şekilde emek edilmiş. Traktörler gözüme çarpıyor 60-70 model. Benim memleketim Ardahan’da sera yok çünkü bizim iklim çok ılıman, bizde Akdeniz iklimi hakim, onun için gerek yok, her şey yetişiyor. Kim zahmet edip kendi domatesini, fasülyesini, vişnesini, portakalını üretecek. Tembellik en güzeli, tezek yığınlarının altında oturun gıybet edin. Dünya değişti, uzayda koloniler kuruluyor ama siz değişmeyin. Okutmayın çocukları ne gereği var, eski köye yeni adet getiriyorlar sonra.
Ardahan’da harmanında traktörün döneceği yer yok son model traktör alan kişi 400-500 bin lira borçlanarak traktör almış, yılda ektiği ya 15 dekar yada 20 dekar. Bütün yaptığı iş yıl boyunca beş gününü alıyor. 360 gün traktör yatışta.
Gelelim ikinci çelişkili komediye, evinde hastasına süt vermez, çoluğuna çocuğuna süt yok, misafirin önüne koyacak peynir bulamaz ama litresi 2 tl’de mandıraya süt verir. 1 litre süt =12 su bardağı hepsi 2 tl. bir bardak çay kaç lira? taktir sizin.
Peki neden benim kurnaz köylüm sütü sudan daha ucuza veriyor? Çünkü kış günü paraya sıkışmış, mandıracı uyanık paraları kışın dağıtıyor, kendine mecbur bırakıyor. Önceden borçlandırıyor. Onun sütünden yaptığı kaşar peyniri tekrar ona satıyor, ayrıca tüm Türkiye’ye satıyor, yine de talebe yetişemiyor. Yatırımı mı? Tabiki batı illerine yapıyor.
Sütü danalara verse 10 misli kazanacak, kendisi yağ, peynir üretse 30 misli kazanacak, ama yok kim kurnazlık peşinde koşacak?
Mehmet Avşar/ Sabah